Österreichisches Deutsch
Obszar

Austria, Południowy Tyrol

Liczba mówiących

8,5 miliona

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Austria Austria
Kody języka
IETF de-AT
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Austriacka odmiana języka niemieckiego (potocznie Österreichisch) – regionalne formy języka niemieckiego na terenie Austrii, odmienne od ogólnej formy literackiej tego języka. Ich obszar występowania nie pokrywa się z granicami państwa austriackiego.

Dla 75 procent mieszkańców Austrii językiem ojczystym jest niemiecki[1]. Zgodnie z art. 8 konstytucji państwa stanowi on także język urzędowy.

Austriacyzmy

W Austrii używanych jest kilka tysięcy słów specyficznych dla tego kraju. Należy do nich również kpiące określenie Niemców (zwłaszcza pochodzących z północy kraju) jako Piefke (od prześmiewczego nazwiska) lub Marmeladinger (dosł. marmoladziarz).

Różnice w słownictwie codziennym

  • abgreifen – obmacywać (niem. abtasten, befingern)
  • Anbot – propozycja, oferta (niem. Angebot)
  • Ansuchen – prośba, podanie, wniosek (niem. Gesuch)
  • Beistrich (m) – przecinek (niem. Komma (n))
  • Bewerb (n) – zawód, zajęcie, zatrudnienie (niem. Wettbewerb (m))
  • Bub – chłopak, młody/młodziak (niem. Knabe, Junge)
  • Bussi (Busserl) (n) – całus, pocałunek (niem. Kuss, Küsschen (m))
  • Christtag – Boże Narodzenie (niem. Weihnachtsfeiertag)
  • Dirndl – dziewczyna (niem. Mädchen)
  • Eiskasten – lodówka (niem. Kühlschrank)
  • Feber (m) – luty (niem. Februar)
  • Ferner – lodowiec (niem. Gletscher)
  • fesch – ładny, pociągający (niem. hübsch, attraktiv)
  • Fleischhauer – rzeźnik, masarz (niem. Fleischer, Metzger)
  • Fußgeher – pieszy, przechodzeń (niem. Fußgänger)
  • Gewand – odzież (niem. Kleidung)
  • Gfriess, Gefriess – twarz (niem. Gesicht)
  • Gschpusi – kochanie, zakochanie, miłostka (niem. Liebesverhältnis, Liebschaft, Techtelmechtel)
  • Häfen – więzienie (niem. Gefängnis)
  • Haube (Kappe) – czapka (niem. Mütze)
  • Hetz – żart, żartowanie (niem. Spaß)
  • heuer – w tym roku (niem. in diesem Jahr, dieses Jahr)
  • Heuriger – wino ostatniego rocznika (także lokal serwujący to wino)
  • Jänner (m) – styczeń (niem. Januar)
  • Jause – przekąska (niem. Zwischenmahlzeit)
  • Kasten – szafa (niem. Schrank)
  • Kipferl – rogalik, rożek (niem. Hörnchen)
  • Kraut (n) – kapusta (niem. Weißkohl (m))
  • Kukuruz (Woaz, Türken) (m) – kukurydza (niem. Mais)
  • Kübel – kubeł, wiadro (niem. Eimer)
  • Leiberl (Leibchen) (n) – tania koszulka (niem. T-Shirt)
  • Lenker – kierowca (niem. Fahrer)
  • ludeln – oddawać mocz, sikać (niem. urinieren)
  • Matura – matura (niem. Abitur)
  • Mist – śmiecie, odpadki (niem. Abfall, Müll)
  • Nachtkästchen – szafka nocna (niem. Nachttisch)
  • Obsorge – opieka (niem. Fürsorge)
  • Pensionist – emeryt (niem. Rentner)
  • Polizze – polisa ubezpieczniowa (niem. Versicherungsschein)
  • Polster – poduszka (niem. Kissen)
  • Portier – portier (niem. Pförtner)
  • Postkastl – skrzynka pocztowa (niem. Briefkasten)
  • Putzerei – pralnia (niem. (chemische) Reinigung)
  • Rauchfang – komin (niem. Schornstein)
  • Ringspiel – karuzela (niem. Karusell)
  • Schale – filiżanka (niem. Tasse)
  • Schi – narty (niem. Ski)
  • Sessel – krzesło (niem. Stuhl)
  • Spezi (Spezl) – bliski znajomy, przyjaciel (niem. Freund)
  • Spital – szpital (niem. Krankenhaus)
  • Spritzkrug – konewka (niem. Gießkanne)
  • Stiege – schody (niem. Treppe)
  • Tischlerei – stolarnia, stolarz (niem. Schreinerei)
  • Tormann – bramkarz (niem. Torwart)
  • Trafik, Tabaktrafik (f) – kiosk (niem. Kiosk (m), Tabakladen (m))
  • Tram, Tramway (Bim) – tramwaj (niem. Strassenbahn)
  • Tschecherant – alkoholik, pijak (niem. Alkoholiker, Säufer)
  • verkühlt – przeziębiony (niem. erkältet)
  • Zuseher (m) – widz (niem. Zuschauer)
  • Zünder – zapałka (niem. Streichholz, lm Zündhölzer)

Różnice rodzaju gramatycznego

Przykładowe zróżnicowanie niektórych rzeczowników pod względem rodzaju (porównawczo: typowe dla Austrii i dla Niemiec):

  • der Akt – die Akte
  • das (także der) Brezel – die Brezel
  • der Butter – die Butter
  • das Cola – die Cola
  • der Gehalt – das Gehalt
  • das Joghurt (także die) – der Joghurt
  • das Keks – der Keks
  • das E-Mail – die E-Mail
  • das SMS - die SMS
  • das Monat – der Monat
  • das (także der) Prospekt – der Prospekt
  • das Puff – der Puff
  • der Radio – das Radio
  • der Schoklad – die Schokolade
  • die Schneid – der Schneid
  • der Teil – das Teil (w Austrii raczej „das Stück“)
  • das Teller – der Teller
  • der Zwiebel – die Zwiebel

Różnice w kulinariach

 Osobny artykuł: Kuchnia austriacka.

Wynikające z odmiennej i bogatszej tradycji kulinarnej różnice dotyczą często podstawowych wyrażeń, takich jak:

  • die Eierspeis(e) – jajecznica (niem. die Rühreier)
  • der Gespritzter, Spritzer – szprycer (niem. Wein mit Sodawasser)
  • der Knödel – klucha, pyza (niem. der Kloß)
  • der Leberkäse – pasztet (wątrobiany) (niem. der Fleischkäse)
  • das Obers (Rahm) – bita (słodka) śmietana (niem. die Schlagsahne)
  • die Palatschinken – naleśnik (niem. der Pfannkuchen, Eierkuchen)
  • die Semmel – bułeczka (niem. das Brötchen)
  • der Sturm – młode (niedojrzałe) wino (niem. Neuer Wein, Federweißer, Bitzler)

Natomiast typowe i stosowane w Austrii, poniższe 24 rodzime nazwy produktów spożywczych zapisane zostały w 10 protokole traktatu akcesyjnego[potrzebny przypis]:

Austria Niemcy Polska
Beiried (n) Roastbeef rostbef
Eierschwammerl (n, zwykle w l.mn.) Pfifferlinge pieprznik jadalny (kurka)
Erdäpfel (m, zwykle w l.mn.) Kartoffel ziemniak
Faschiertes (n) Hackfleisch mięso mielone
Fisole (f, zwykle w l.mn.) Grüne Bohnen fasola
Grammel (f, zwykle w l.mn.) Grieben smalec
Hüferl (n) Hüfte biodro
Karfiol (m) Blumenkohl kalafior
Kohlsprossen (f) Rosenkohl brukselka
Kren (m) Meerrettich chrzan
Lungenbraten (m) Filet polędwica
Marille (f) Aprikose morela
Melanzani (f) Aubergine oberżyna, bakłażan
Nuss (f) Kugel frykando
Rahm (n) Sahne, Rahm (m) [śmietana słodka]
Sauerrahm (m) Sahne, Rahm [śmietana kwaśna]
Paradeiser (m) Tomate pomidor
Powidl (n) Pflaumenmus, Latwerge powidła
Ribisel (f) Johannisbeere porzeczka
Rostbraten (m) Rostbraten, Hochrippe pieczeń
Schlögl (m) Keule udko
Topfen (m) Quark twaróg
Vogerlsalat (m) Feldsalat roszpunka
Weichsel (f) Sauerkirsche wiśnia

Zobacz też

Przypisy

  1. JagodaN 1TE: JĘZYK NIEMIECKI W EUROPIE I KRAJE NIEMIECKOJĘZYCZNE.. niemiecki.phorum.pl. [dostęp 2015-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-15)]. (pol.).

Bibliografia

  • Österreichisches Wörterbuch. Christiane M. Pabst, Herbert Fussy, Ulrike Steiner (red.). Wyd. 43. Wien: Österreichischer Bundesverlag, 2016.
  • Das große Wörterbuch der deutschen Sprache. Wyd. 3. Mannheim: Dudenverlag, 1999.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się