Belgrad
Београд / Beograd
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Serbia

Miasto

Belgrad

Burmistrz

Aleksandar Šapić

Powierzchnia

359,96[1][a] km²

Wysokość

116,75 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


1 166 763[1][a]
3241,4[a] os./km²

Nr kierunkowy

(+381)11

Kod pocztowy

11000

Tablice rejestracyjne

BG

Położenie na mapie Serbii
Mapa konturowa Serbii, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Belgrad”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole znajduje się punkt z opisem „Belgrad”
Ziemia44°48′N 20°28′E/44,800000 20,466667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Belgrad (serb. Београд, Beograd [beǒɡrad], starożytne Singidunum, daw. Białogród, węg. Nándorfehérvár[2]) – stolica i największe miasto Serbii położone na północy kraju przy ujściu Sawy do Dunaju; jugosłowiańskie miasto-bohater[3].

Historia

Belgrad należy do najstarszych miast Europy. Jego długa i burzliwa historia sięga wstecz ponad 7000 lat. Ziemie między Sawą i Dunajem były zamieszkiwane jeszcze w paleolicie. Odkryte podczas prac archeologicznych w jaskini kamieniołomu Lesztanah w dzielnicy Czukarica liczne szczątki ludzkie (takie jak kości i czaszki neandertalczyków) pochodzą z początków paleolitu.

Pozostałości kultury z okresu późnego kamienia łupanego znaleziono w Vinczy, Czukaricy, na Żarkowie i w okolicach ujścia rzeki Sawy do Dunaju. Wskazuje to na to, że okolice Belgradu zamieszkiwane były przez liczne plemiona z epoki kamienia. Potwierdzają to odkrycia archeologiczne.

Wiele miast satelickich Belgradu powstało na miejscu prehistorycznych osad. Zlokalizowane w tym miejscu celtyckie osady plemienia Skordysków - Singidun (współcześnie na osiedlu Karaburma na prawym brzegu Dunaju w dzielnicy Palilula) i Taurunum (współcześnie dzielnica Zemun) – datuje się na III wiek p.n.e. W czasach rzymskich pierwsza z nich, pod nazwą Singidunum, była ważna ze względów strategicznych.

 Osobny artykuł: Singidunum.

Pod nazwą Belgrad miasto było znane dopiero od IX wieku. W 1521 należący wtedy do Węgier Belgrad został zdobyty przez Turków i, poza krótką przerwą, gdy w latach 1718–1739 był posiadłością Habsburgów Austriackich, pozostawał w ich władaniu do 1878. Wtedy stał się stolicą niepodległej Serbii.

Od 1878 jest stolicą Serbii. Po wybuchu I wojny światowej stolicę przeniesiono do Niszu na południu kraju. Uczyniono to ze względów bezpieczeństwa – w tamtym okresie stolica leżała tuż przy austriackiej granicy, biegnącej na Dunaju i Sawie (do Austro-Węgier należało miasto Zemun, dzisiaj część Belgradu). Niecały miesiąc po wybuchu konfliktu Belgrad był już okupowany przez inwazyjne siły Austro-Węgier i Niemiec. W 1918 stolica ponownie wróciła do Belgradu. W latach 1918–1929 był stolicą Królestwa SHS, w latach 1929–1941 Jugosławii. W pierwszym dniu niemieckiej inwazji na Jugosławię, 6 kwietnia 1941 roku Belgrad został czterokrotnie zbombardowany przez ponad 230 bombowców. Miasto zostało w dużym stopniu zniszczone[4], a tylko podczas pierwszego nalotu 17 tysięcy cywili straciło życie[5]. Miasto zostało wyzwolone 20 października 1944 roku przez Armię Czerwoną i partyzantów Tity. W okresie powojennym Belgrad stał się ponownie stolicą Jugosławii, a następnie w latach 2003–2006 Serbii i Czarnogóry, i od czerwca 2006 – Republiki Serbii.

Geografia

Belgrad znajduje się w północnej części środkowej Serbii, na wzgórzach w okolicy ujścia Sawy do Dunaju. Z trzech stron miasto otacza region autonomiczny Wojwodina.

Kamienna forteca z czasów Imperium osmańskiego leżąca u ujścia Sawy do Dunaju nosi nazwę Kalemegdan. Centrum Belgradu znajduje się na prawym brzegu Dunaju. Po przeciwnej stronie tej rzeki zaczyna się Równina Banacka, ze słabo zaludnionymi przedmieściami. Między Sawą i Dunajem znajduje się jedna z nowszych dzielnic miasta – Nowy Belgrad (Novi Beograd), zaś w górze rzeki leży Zemun – dawna granica Turcji i państwa Habsburgów. Sawa oddziela Stare Miasto (Stari Grad) od Nowego Belgradu.

Klimat

Belgrad leży w strefie wilgotnego klimatu subtropikalnego, z wpływem klimatu kontynentalnego. Jesienią i zimą często wieje bardzo mocny, południowo-wschodni wiatr koszawa, który pochodzi znad Afryki, wiejący w kierunku Węgier, trwający zwykle kilka dni.

Średnia temperatura i opady dla Belgradu
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 4.6 7.0 12.4 18.0 23.5 26.2 28.6 28.7 23.9 18.4 11.2 5.8 17,4
Średnie dobowe temperatury [°C] 1.4 3.1 7.6 12.9 18.1 21.0 23.0 22.7 18.0 12.9 7.1 2.7 12,5
Średnie temperatury w nocy [°C] -1.1 -0.1 3.7 8.3 13.0 15.8 17.5 17.6 13.5 9.0 4.2 0.2 8,5
Opady [mm] 46.9 40.0 49.3 56.1 58.0 101 63.0 58.3 55.3 50.2 55.1 57.4 691
Średnia liczba dni z opadami 13 12 11 13 13 13 10 9 10 10 12 14 139
Wilgotność [%] 78 71 63 61 61 63 61 61 67 71 75 79 68
Średnie usłonecznienie [h] 72 102 153 188 242 261 291 274 204 163 97 65 2112
Źródło: RHSoS[6] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 132 m n.p.m., 1981-2010)

Struktura etniczna

W 2011 miasto liczyło 1 659 440 mieszkańców, z których 1 505 448 to Serbowie, 27 325 Romowie, 9 902 Czarnogórcy, 8061 Jugosłowianie, 7 752 Chorwaci, 6 970 Macedończycy, 5 328 Gorani, 3 996 Muzułmanie, 2 104 Słowacy, 1 810 Węgrzy, 1 596 Boszniacy, 1 539 Słoweńcy, 1 301 Rosjanie, 1 282 Rumuni,  252 Albańczycy, 1 188 Bułgarzy, 498 Niemcy, 418 Ukraińcy, 245 Rusini, 182 Wołosi, 172 Buniewcy, 17 083 inni. 38 971 osób nie zadeklarowało żadnej przynależności narodowej, 1289 osób wskazało przynależność regionalną, a 23 728 to osoby o nieznanej przynależności narodowej[7].

Struktura wyznaniowa

Według spisu powszechnego z 2011 roku[7] struktura wyznaniowa mieszkańców Belgradu wyglądała następująco:

Religia Liczebność
Prawosławie 1 475 168
Katolicyzm 13 720
Protestantyzm 3 128
Inne kościoły chrześcijańskie 797
Islam 31 914
Judaizm 295
Religie azjatyckie 541
Inne religie 741
Agnostycy 2 425
Niewierzący 40 657
Nie udzieliło odpowiedzi 54 871
Nieznana 27 684
Łącznie 1 659 440

Władze Belgradu

Rada miasta Belgrad

Rada miasta Belgrad jest to organ, który spełnia podstawowe funkcje władzy lokalnej, regulowane w ustawie i statucie miasta. Rada ma 90 członków, których mieszkańcy wybierają w wyborach lokalnych. Kadencja rady miasta trwa 4 lata. Zbiera się ona co najmniej raz na trzy miesiące.

Prezydent Belgradu

Prezydent Belgradu reprezentuje miasto i spełnia w nim władzę wykonawczą. Jest on wybierany bezpośrednio przez mieszkańców stolicy, a jego kadencja trwa 4 lata. W latach 2013-2018 burmistrzem był Siniša Mali z Serbskiej Partii Postępowej. Od 2018 funkcję tę pełni Zoran Radojičić[8].

Gminy miejskie Belgradu

Dzielnice Belgradu

Belgrad stanowi część administracyjnie wydzielonej jednostki terytorialnej o nazwie Miasto Belgrad, podzielonej na gminy miejskie.

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Serbii.
Nazwa dzielnicy Powierzchnia w km² Liczba osad Osady miejskie(Г) Inne osady (О)
Barajevo 13 3 3
Voždovac 49
Vračar
Grocka 89 5 4
Zvezdara 2
Zemun 50
Lazarevac 84 4 1
Mladenovac 39 2 1
Nowy Belgrad 1
Obrenovac 10 9 8
Palilula 47
Rakovica 0
Savski Venac 4
Sopot 71 7 6
Stari grad
Surčin 89
Čukarica 56
Razem 604 166 27 139

Kultura

Szary budynek, dwupiętrowy przy wejściu znajduje się kolumnada na dachu budynku znajdują się flagi narodowe. Przed budynkiem widać klomb biało czerwonych kwiatów
Stary Pałac (Stari Dvor) – budynek rady miejskiej

W Belgradzie co roku odbywają się liczne wydarzenia kulturalne, w tym FEST (Belgrade Film Festival), BITEF (Belgrad International Theatre Festival), BELEF (Belgrad Summer Festival), BEMUS (Belgrad Music Festival), Międzynarodowe Targi Książki, oraz Belgrade Beer Fest[9].

Jest to miasto, w którym żyli i tworzyli noblista Ivo Andrić, autor powieści Most na Drinie[10], a także Branislav Nušić, Miloš Crnjanski, Borislav Pekić i Mesa Selimović. Belgrad jest również stolicą kinematografii serbskiej. W 1995 Emir Kusturica zdobył Złotą Palmę w Cannes za film pt. Underground. Między innymi powstały tam takie filmy, jak: Piękna wieś pięknie płonie, Czarny kot, biały kot, Życie jest cudem.

Za czasów byłej Jugosławii miasto było muzycznym ośrodkiem New Wave. Niektórzy z reprezentantów to Idoli, Ekatarina Velika, Šarlo Akrobata i Električni Orgazam. Wtedy też powstały znane zespoły rockowe, np. Riblja Čorba, Bajaga i Instruktori, i Partibrejkers. Dziś istnieje duża scena hip-hop, z takimi wykonawcami, jak: Beogradski Sindikat, Škabo, Marcelo[11].

W Belgradzie znajduje się wiele teatrów, najważniejszy z nich to Teatr Narodowy, ale liczą się także Pozorište na Terazjama, Jugosłowiański Teatr Dramatyczny, Teatr Zvezdara i Atelier 212.

Biblioteka Narodowa Serbii znajduje się w centrum miasta. Inne ważniejsze biblioteki to Biblioteka Miasta Belgradu i Biblioteka Uniwersytecka w Belgradzie.

Belgrad ma dwa teatry operowe: Teatr Narodowy i Madlenianum Opera House.

Istnieje wiele zagranicznych instytucji kulturalnych w Belgradzie, w tym hiszpański Instituto Cervantes, niemiecki Goethe-Institut i francuski Centre Français Culturel, które znajdują się w centralnej strefie dla pieszych Knez Mihailova. Inne ośrodki kultury w Belgradzie to: American Corner, Austriackie Forum Kultury, British Council, chiński Instytut Konfucjusza, Canadian Cultural Center, Grecka Fundacja Kultury, włoskie Istituto Italiano di Cultura, Centrum Kultury Islamskiej Republiki Iranu oraz rosyjskie Centrum Nauki i Kultury.

W 2008 Belgrad był gospodarzem 53. Konkursu Piosenki Eurowizji. W 2009 miasto gościło letnią uniwersjadę.

Muzea

  • Najbardziej znanym muzeum w Belgradzie jest Muzeum Narodowe, założone w 1844. Znajduje się w nim ponad 400 tysięcy eksponatów (ponad 5600 obrazów i 8400 rysunków i grafik), w tym wiele zagranicznych.
  • Muzeum Etnograficzne, założone w 1901, zawiera ponad 150 tysięcy eksponatów prezentujących wiejską i miejską kulturę na Bałkanach, a szczególnie w krajach byłej Jugosławii.
  • Muzeum Sztuki Współczesnej posiada kolekcję około 35 tysięcy dzieł sztuki, w tym Andy Warhol, Joan Miró, Ivan Meštrović i innych od 1900.
  • Muzeum Wojskowe ma ponad 25 tysięcy eksponatów począwszy od okresu rzymskiego. Znajdują się w nim również części samolotu F-117 Nighthawk zestrzelonego przez Wojsko Serbskie[12][13].
  • Muzeum Lotnictwa w Belgradzie ma ponad 200 samolotów, z których 50 jest wystawionych.
  • Muzeum Nikoli Tesli, założone w 1952, przechowuje osobiste przedmioty Nikoli Tesli. Od jego nazwiska powstała jednostka Tesla.
  • Ostatnie z najistotniejszych muzeów to Muzeum Vuka i Dositeja, które prezentuje życie, pracę i dziedzictwo Vuk Stefanovicia Karadžicia, reformatora serbskiego języka literackiego oraz Dositeja Obradovicia, pierwszego serbskiego ministra edukacji.
  • Muzeum Sztuki Afrykańskiej, powstałe w 1977 posiada bogatą kolekcję sztuki z Afryki Zachodniej.

W Filmotece Jugosłowiańskiej znajduje się około 95 tysięcy kopii filmów rodzimych i zagranicznych. Jest to największa filmoteka w regionie i zalicza się do dziesięciu największych archiwów tego typu na świecie[14].

Architektura

Duży biały budynek z zielonymi wieżami i kopułami, przy wejściu kolumnada, po prawej i po lewej stronie budynku flagi narodowe na maszcie.
Budynek Parlamentu Serbii
Ulica Skadarska

Belgrad ma zróżnicowaną architekturę. Dzielnica Zemun, która była kiedyś odrębnym miastem, ma starówkę o zabudowie typowej dla miast Europy centralnej z XIX wieku i nieco późniejszej[15]. Najstarsze zabytki architektury znajdują się w twierdzy Kalemegdan, której korzenie sięgają III wieku p.n.e. W centrum Belgradu zachowały się jedynie budynki z XVIII wieku ze względu na liczne wojny i zniszczenia[16]. Architektura ta pochodzi z okresu transformacji miasta i przejścia od wpływów orientalnych do neoklasycyzmu, romantyzmu i elementów sztuki akademickiej. Serbscy architekci zaprojektowali w XIX wieku: Teatr Narodowy, Stary Pałac w Belgradzie dynastii Obrenowiciów (obecnie budynek rady miejskiej), konak księcia Miłosza, Cerkiew katedralna świętego Michała Archanioła oraz w XX wieku: gmachy Zgromadzenia Narodowego i Muzeum Narodowowego pod wpływem secesji. Elementy architektury neobizantyjskiej odnaleźć można w budynkach Fundacji Vuka i starej poczty przy ulicy Kosowskiej. Przykłady architektury sakralnej z tego okresu to cerkiew św. Marka oraz cerkiew św. Sawy, jedna z największych na świecie świątyń prawosławnych[16].

W okresie rządów Tity powstawały architektura brutalistyczna, skoncentrowana głównie w dzielnicy Nowy Belgrad, np. Genex Tower oraz architektura modernistyczna, np. budynki Beograđanka i Ušće Tower.

Turystyka

Beli Dvor, dwór królewski

Szlak turystyczny Belgradu obejmuje Skadarliję, starą, malowniczą uliczkę ze stylowymi restauracjami i kawiarniami, miejsce przesiadywania belgradzkiej bohemy, Muzeum Narodowe i przyległy doń Teatr Narodowy, zabytkowy Zemun nad Dunajem, Plac Nikoli Pasića nieopodal parlamentu, Terazije, plac i ulicę w centrum miasta, Plac Studentów obok rektoratu Uniwersytetu Belgradzkiego, twierdzę Kalemegdan przy ujściu Sawy do Dunaju, gdzie się również znajduje zoo belgradzkie, deptak Knez Mihailova i okolice, Parlament Serbii, cerkiew św. Sawy, Stary Pałac w Belgradzie dynastii Obrenoviciów. Z dwustumetrowej Avala TV Tower na wzgórzu o tej samej nazwie (niedaleko Grobu Nieznanego Żołnierza) roztacza się panorama miasta. Atrakcją turystyczną miasta jest również mauzoleum Josipa Broza Tity o nazwie Kuća Cveća (Dom Kwiatów) w pobliżu wzgórz Topčider i Košutnjak obrośniętych lasami, gdzie wypoczywają mieszkańcy Belgradu.

Beli Dvor (Biały Pałac), dwór królewski dynastii Karadziordziewiciów udostępniony jest dla zwiedzających poza porą zimową, a bilety wstępu można nabyć w Organizacji Turystycznej Belgradu. W pałacu znajduje się wiele cennych dzieł sztuki, w tym obrazy Rembrandta, Nicolasa Poussina i Franza Xavera Winterhaltera[17].

Ada Ciganlija, kiedyś wyspa na rzece Sawie, obecnie połączona z miastem jest kompleksem wypoczynkowo-sportowym nad zalewem utworzonym na rzece z ponad 7 km plażą. Belgradczycy wypoczywają tam w upalne lata, korzystając z kajaków, rowerów i nart wodnych, a także z obiektów sportowych różnych dyscyplin, jak: kolarstwo, golf, piłka nożna, koszykówka, siatkówka, rugby, baseball i tenis. Dostępne są również skoki z bungee i paintball. Wokół zalewu znajdują się kawiarnie i kluby czynne latem całą dobę, organizujące koncerty i nocne imprezy plażowe[18].

Belgrad ma 16 wysp na obu rzekach, a niektóre z nich pozostają rezerwatami przyrody, np. Wielka Wyspa Wojenna, która jest ostoją dzikich zwierząt i prawie 200 gatunków ptactwa, a także roślinności. Wyspa ma status rezerwatu przyrody[19].

Ciekawe do zwiedzenia są również obiekty sakralne, takie jak: Synagoga w Belgradzie, Meczet Bajrakli, katolicka Katedra Najświętszej Maryi Panny, konkatedra Chrystusa Króla.

W 2013 roku stolicę Serbii odwiedziło 640 tys. turystów, z czego 520 tys. to turyści zagraniczni, głównie ze Słowenii, Niemiec, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Rosji, a 120 tys. to odwiedzający krajowi[20]. Sześć lat później Belgrad odwiedziło 1,25 mln turystów[21].

Nocne życie

Ulica nocą, z budynkami i sklepami po obu stronach oraz spacerujący tłum ludzi, a ponad nimi świąteczne światła zawieszone pomiędzy budynkami.
Knez Mihailova nocą (styczeń 2012)
Ludzie spacerujący nocą na placu pod oświetloną kolumną ze statuą Zwycięzcy - nagiego mężczyzny trzymającego miecz. W tle rzeka i panorama miasta.
Belgrad nocą

Belgrad jest miastem nocnych klubów, gdzie codziennie odbywają się liczne koncerty i nocne imprezy. Jedno z najpopularniejszych miejsc, gdzie koncentruje się nocne życie, rozciąga się wzdłuż brzegów Sawy i Dunaju na tzw. splavovi – barkach przymocowanych do nabrzeży. Każda barka jest nocnym klubem, restauracją albo kawiarnią. Są niewielkie barki mieszczące kilkadziesiąt osób lub wielkie, na których odbywają się koncerty i mają funkcję dyskotek[22][23][24].

Słynne kluby alternatywne to Akademija i KST (Klub Studenata Tehnike) mieszczące się w podziemiach wydziałów politechnicznych Uniwersytetu w Belgradzie oraz SKC (Studentski Kulturni Centar). W Studenckim Centrum Kultury często odbywają się, poza koncertami znanych zespołów lokalnych i zagranicznych, wystawy artystyczne, a także publiczne debaty i dyskusje[25][26].

Skadarlija, zabytkowa dzielnica bohemy, gromadzi od XIX wieku artystów w tradycyjnych restauracjach serbskich (tzw. kafana), gdzie można usłyszeć stare romanse, muzykę ludową czy cygańską. Znajduje się tam również najstarszy serbski browar piwa, założony w pierwszej połowie XIX wieku. Najstarszym lokalem w mieście jest restauracja „?”, założona przez księcia Miłosza w 1823 roku, słynąca z tradycyjnej serbskiej kuchni[27].

The Times stwierdził, że najlepsze życie nocne w Europie można znaleźć w „buczącym” Belgradzie[28], a Lonely Planet w 2009 umieścił Belgrad na pierwszym miejscu wśród dziesięciu najbardziej „imprezowych” miast świata[29].

Edukacja i nauka

dwupiętrowy biały budynek z brązowymi obramowaniami okien, przy wejściu jest kolumnada, nad wejściem znajdują się flagi narodowe. przed budynkiem mieszczą się przystanki komunikacji miejskiej. Zdjęcie jest zrobione z perspektywy bocznej budynku
Rektorat Uniwersytetu Belgradzkiego

Belgrad ma dwa państwowe uniwersytety i kilka prywatnych. Uniwersytet Belgradzki założony w 1808 przez Dositeja Obradovicia jest najstarszą uczelnią w Serbii i jedną z największych w Europie pod względem liczby studentów. Obecnie uczy się tu ok. 90 tysięcy studentów, a Biblioteka Uniwersytecka w Belgradzie liczy ponad 1,5 mln tomów. Uniwersytet Megatrend to największa uczelnia niepubliczna w Belgradzie.

Akademia Sztuk w Belgradzie jest najważniejszą uczelnią artystyczną Serbii.

Serbska Akademia Nauk i Sztuk założona w 1886 jako Królewska Serbska Akademia Nauk jest główną instytucją naukowo-badawczą w Serbii.

Miasto posiada 195 szkół podstawowych i 85 szkół średnich, w których uczy się 230 tysięcy uczniów. Szkolnictwo zajmuje ponad 500 budynków w mieście.

Sport

W centrum duży stadion sportowy z czerwonymi trybunami i białym dachem. W lewym dolnym rogu widoczne drzewa liściaste, w prawym górnym rogu natomiast dzielnica mieszkalna domów jednorodzinnych
Marakana z lotu ptaka
Mecz siatkówki w całkowicie wypełnionej kibicami Belgradzkiej Arenie. Kibice w większości ubrani są na biało. W lewym górnym rogu częściowo widoczne flagi pańśtw uczestniczących w turnieju. Zdjęcie wykonane z perspektywy trybun.
Mecz w Belgradzkiej Arenie

W Belgradzie istnieje około tysiąc obiektów sportowych, które służyły wielokrotnie międzynarodowym wydarzeniom sportowym[30]. W 1973 roku odbyły się tam mistrzostwa świata w pływaniu[31], a w XXI wieku – Mistrzostwa Europy w Koszykówce 2005, Mistrzostwa Europy w piłce siatkowej mężczyzn 2005, Mistrzostwa Europy w piłce wodnej mężczyzn 2006 i Olimpijski Festiwal Młodzieży Europy 2007. Belgrad to także miasto Letniej Uniwersjady w 2009.

Najbardziej znanymi klubami sportowymi miasta są FK Crvena zvezda oraz FK Partizan. Dwa główne stadiony w Belgradzie to Marakana (stadion klubu Czerwona Gwiazda) i stadion klubu Partyzant[32]. Rywalizacja między Czerwoną Gwiazdą i Partyzantem jest jedną z najbardziej spektakularnych na świecie i stała się znana jako „Wieczne Derby”.

Belgradzka Arena, jedna z największych w Europie hal widowiskowo-sportowych jest miejscem gdzie odbyły się np. wielokrotnie Puchar Davisa, Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2005, Letnia Uniwersjada 2009, Mistrzostwa Europy w Koszykówce Mężczyzn 2009 (eliminacje), Fed Cup 2009, Euroliga 2008-09 itd.

Belgrad ma znanych tenisistów, takich jak Ana Ivanović, Jelena Janković i Novak Đoković. Serbska drużyna narodowa wygrała Puchar Davisa 2010[33].

Transport

Zachód słońca nad Mostem nad Adą Ciganliją (styczeń 2012)

System transportu publicznego w Belgradzie stanowią połączenia autobusowe (118 linii miejskich i ok. 300 linii podmiejskich), tramwajowe (12 linii) i trolejbusowe (8 linii)[34]. Belgrad posiada również sieć kolei podmiejskich Beovoz. Centralny dworzec kolejowy łączy Belgrad z innymi stolicami europejskimi i miastami w Serbii. Głównym środkiem komunikacji pozamiejskiej są autobusy. Metro belgradzkie jest w budowie. Do chwili obecnej ukończono dwie stacje, które zostały otwarte w 2010.

Miasto jest ulokowane wzdłuż paneuropejskich korytarzy transportowych X i VII. System autostrad umożliwia łatwy dostęp do Nowego Sadu (69 km) i Budapesztu (316 km) (północ), do Niszu (201 km) (południe) i do Zagrzebia (365 km) (zachód). Belgrad ma siedem mostów, a główne to Brankov Most, Most Gazela i Most nad Adą Ciganliją[35].

Na Dunaju znajduje się Port Belgradzki, który umożliwia pasażerski i towarowy transport wodny[36].

Lotnisko Nikoli Tesli w Belgradzie (IATA: BEG) jest położone 12 km od centrum w pobliżu Surčina.

Most kolejowy w Belgradzie
Panorama z Nowego Belgradu z widokiem na park i rzekę Sawę
Panorama z Nowego Belgradu z widokiem na park i rzekę Sawę

Urodzeni w Belgradzie

 Zobacz też kategorię: Ludzie związani z Belgradem.

Miasta partnerskie

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ a b c Powierzchnia i liczba ludności obszaru miejskiego (Насеље Београд), nie mającego odzwierciedlenia w podziale administracyjnym

Przypisy

  1. ↑ a b План јавног здравља града Београда за период 2020-2026. година [online], Скупштина града Београда, 2019, s. 1 [dostęp 2023-04-05].
  2. ↑ „Serbski Belgrad w źródłach średniowiecznych występuje jako Alba Graeca, Alba Bulgarica, Bellegravia, Biograd de Schiavonia oraz w formie węgierskiej Albandndor, Nándoralba. Nazwa słowiańska od 878 w zapisie greckim Belagrada, Belagradon.” w: Roczniki historyczne, 1993 t. 59, s. 24.
  3. ↑ Narodowi Bohaterowie Jugosławii, tom I, Belgrad: „Narodowa Księga”, 1982
  4. ↑ Jerzy Kozieński: Agresja na Jugosławię. Poznań: Instytut Zachodni, 1979, s. 124.
  5. ↑ Martin Gilbert: The Second World War: A Complete History. Phoenix: 2009, s. 170. (ang.).
  6. ↑ Kneza Višeslava 66 Beograd – Republic Hydrometeorological Service of Serbia
  7. ↑ a b MUNICIPALITIES AND REGIONS OF THE REPUBLIC OF SERBIA, Belgrad, 24 grudnia 2021, s. 76–77, ISSN 2466-3824 [dostęp 2022-05-04] (ang.).
  8. ↑ Zoran Radojičić novi gradonačelnik Beograda. rts.rs, 7 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-12]. (serb.).
  9. ↑ City of Belgrade – Cultural Events.
  10. ↑ Biography. ivoandric.org.rs. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]..
  11. ↑ GLAS.BA Muzički portal i muzička pop rock enciklopedija. glas.ba. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-06)]..
  12. ↑ City of Belgrade – Museums 4.
  13. ↑ Military Museum in Belgrade, Serbia – Lonely Planet.
  14. ↑ European Agency for Reconstruction. ear.europa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-02)]..
  15. ↑ B92 – Travel – Tika’s.
  16. ↑ a b Beograd – Architecture and building.
  17. ↑ A Palacial Tour :: BalkanInsight.com. old.balkaninsight.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-29)]..
  18. ↑ Turisti obožavaju Beograd - Online magazin i priče o Beogradu [online], www.tob.co.rs [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-08-29] (serb.).
  19. ↑ eKapija – (Ana Nikolov) Beograd – grad na rekama.
  20. ↑ Beograd u 2013. posetilo 640.000 turista. novosti.rs, 2014-02-06. [dostęp 2021-05-06]. (serb.).
  21. ↑ Radojičić: Beograd prošle godine posetilo 1,25 miliona turista, broj noćenja čak 2,7 miliona. beograd.rs, 2020-02-05. [dostęp 2021-05-06]. (serb.).
  22. ↑ Why I love battered Belgrade [online], travel.guardian.co.uk, 15 maja 2007 [dostęp 2021-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2007-05-15].
  23. ↑ Belgrade Rocks – New York Times.
  24. ↑ Serbia: Belgrade’s Nightlife Floats on the Danube | Inside Europe | Deutsche Welle | 22.08.2006.
  25. ↑ Culture of Power in Serbia: Nationalism and the Destruction of Alternatives - Eric D. Gordy - Google Livres
  26. ↑ AKADEMIJA.RAJIĆEVA.10.BELGRADE. akademija.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]..
  27. ↑ Visit Belgrade – Tourist Organization of Belgrade – What to see in Belgrade ». tob.rs. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-20)]..
  28. ↑ Europe’s best nightlife in buzzing Belgrade -Times Online.
  29. ↑ World’s top 10 party towns | Best cities for nightlife, clubs, bars | Lonely Planet.
  30. ↑ City of Belgrade – Sport and Recreation.
  31. ↑ 1st FINA World Championships 1973. fina.org. [dostęp 2021-05-06]. (ang.).
  32. ↑ City of Belgrade – Stadiums.
  33. ↑ Davis Cup – Articles – Tipsarevic sends Serbia into first Davis Cup Final.
  34. ↑ „GSP Beograd” public transportation. gsp.rs. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-10)]..
  35. ↑ https://web.archive.org/web/20070809064808/http://www.ebrd.com/projects/eias/34913s.pdf.
  36. ↑ Luka Beograd :: Istorijat.

Linki zewnętrzne

  • Oficjalna strona internetowa miasta Belgrad
  • Turistička organizacija Beograda
  • BEMUS – Music Festival. bemus.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-14)].
Okręgi Serbii Centralnej

Godło Serbii

Stolice państw Europy
Stolice niepodległych państw
Stolice terytoriów zależnych
i państw nieuznawanych

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się