Dopełniacz (łac. genetivus) – drugi przypadek deklinacji, odpowiada na pytania: kogo? czego?. Używany w relacjach przynależności, jak np. w wyrażeniu kot Ali. W języku polskim ma o wiele szersze zastosowanie – używany jest zamiast biernika przy czasownikach w formie przeczącej, przy wielu innych, np. udzielić wywiadu. Oprócz mianownika jest najczęściej występującym przypadkiem w języku polskim[1].
Dopełniacz może występować jako[1]:
W przypadku rzeczowników żywotnych forma dopełniacza jest równa formie biernika: Nie miała chłopca, ale dwie dziewczynki (D), Widzę tego chłopca[2]. Końcówką liczby pojedynczej dla dopełniacza są: dla rodzaju męskiego dla rzeczowników żywotnych -a (wyjątki: wół, bawół), dla nieżywotnych -a i -u[3], dla rodzaju żeńskiego -y, -i. W liczbie mnogiej rzeczowniki rodzaju męskiego przyjmują końcówki -ów, -y, -i, żeńskie -y, -i lub też nie przyjmują żadnej końcówki (np. kobiet), w rodzaju nijakim albo nie ma końcówki, albo jest nią -ów[4]. Formy dopełniacza mogą przysparzać kłopotów związanych z normatywnością, np. w kwestii tego, czy w języku standardowym używać formy meczów, czy meczy[5].
W poszczególnych deklinacjach dopełniacz odznacza się następującymi końcówkami[6]:
deklinacja I | deklinacja II | deklinacja III | deklinacja IV | deklinacja V | |
---|---|---|---|---|---|
Mianownik | -a | -us, -um | różne | -us, -u | -es |
Dopełniacz | -ae | -i | -is | -us | -i |
W języku łacińskim najważniejszą funkcją jest wyrażenie relacji posiadania (genetivus posessivus) Może występować w funkcji przydawki dopełniaczowej: fructus arboris → owoc drzewa, a także orzecznika: domus est patris – dom jest ojca[7].
Inne konstrukcje dopełniaczowe[8]:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.