Artykuł należy uzupełnić o istotne informacje: dodać informacje o gminach przed 1954. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
W latach 1954–1972 w miejsce gmin powołano gromady. Od 1990 r. w Polsce gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. Status samorządu gminnego reguluje w Polsce ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 40) obowiązująca od 27 maja 1990 r.[1]
prezydent miasta (gmina miejska, gmina miejska na prawach powiatu)
W miastach na prawach powiatu funkcjonuje ponadto komisja bezpieczeństwa i porządku. Jest ona oddzielnym organem administracji (niebędącym komisją rady miasta na prawach powiatu), złożonym między innymi z przedstawicieli władz samorządowych.
Zadania gminy
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,
niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania te dzieli się na własne – nadane ustawowo i zlecone – przydzielane przez władze państwowe.
Mieszkańcy uczestniczą w sprawowaniu władzy na terenie swojej gminy poprzez głosowanie: w wyborach samorządowych oraz referendum lokalnym lub za pośrednictwem organów gminy.
Gmina realizuje dwa rodzaje zadań: własne i zlecone.
Zadania własne
Są to zadania publiczne wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego, które służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Mogą one być:
obowiązkowe – gmina nie może zrezygnować z ich realizacji, musi zapewnić w budżecie środki na ich realizowanie; przyczyna: dążenie do zapewnienia mieszkańcom świadczeń publicznych o charakterze elementarnym;
fakultatywne – gmina realizuje je w takim zakresie, w jakim jest to możliwe ze względu na środki posiadane w budżecie oraz lokalne potrzeby (samodzielnie na własną odpowiedzialność z własnego budżetu).
Zadania własne obejmują sprawy:
ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymaniu czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadków komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
planowania i finansowania oświetlenia dróg i miejsc publicznych znajdujących się na terenie gminy,
lokalnego transportu zbiorowego,
ochrony zdrowia,
pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
gminnego budownictwa mieszkaniowego,
edukacji publicznej,
kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
targowisk i hal targowych,
zieleni gminnej i zadrzewień,
cmentarzy gminnych,
porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
promocji gminy,
współpracy z organizacjami pozarządowymi,
współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Zadania zlecone
Są to inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb państwa ustawowo zlecone do wykonania jednostkom samorządu terytorialnego. Są:
przekazywane na mocy regulacji ustawowej;
przekazywane w drodze porozumień między jednostką samorządu terytorialnego a administracją rządową.
utworzenie gminy o nazwie Miasto Śląskie z obszarów południowych osiedli Mysłowic: Brzezinka, Dziećkowice, Kosztowy, Krasowy, Larysz-Hajdowizna, Morgi i Wesoła (de facto byłaby to reaktywacja odpowiednika dawnej gminy Wesoła z Wesołą)[13][14].
utworzenie gminy Majdan Stary z siedzibą w miejscowości Majdan Stary (Majdan Stary, Majdan Nowy, Stary Lipowiec, Nowy Lipowiec, Rogale, Kulasze, część sołectw Zanie i Markowicze) w gminie Księżpol[16][17]
↑Sołtys Kamyka zapowiada, że będzie się starał o utworzenie nowej gminy z siedzibą w Kamyku.
↑Dorota Steinhagen: Kamyk chce się uniezależnić od Kłobucka. Czy doprowadzi do referendum?. [w:] Gazeta.pl Częstochowa [on-line]. Agora SA, 2013-01-16. [dostęp 2013-03-24]. (pol.).
↑Mieszkańcy okolic Łagiewnik zebrali 300 podpisów pod wnioskiem o utworzenie nowej gminy.
Linki zewnętrzne
Interaktywna mapa szacunkowych dochodów podatkowych gmin w 2014 roku (forsal.pl)
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II: gmina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 618.