| Obszar |
Indie i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
180 mln, | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Indie | ||||||
| Organ regulujący | Central Hindi Directorate↗ | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | hi | ||||||
| ISO 639-2 | hin | ||||||
| ISO 639-3 | hin | ||||||
| IETF | hi | ||||||
| Glottolog | hind1269 | ||||||
| Ethnologue | hin | ||||||
| GOST 7.75–97 | хин 770 | ||||||
| WALS | hin | ||||||
| SIL | HND | ||||||
| Występowanie | |||||||
| |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język hindi – język z grupy indoaryjskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się jako pierwszym językiem 180 milionów osób[1], natomiast przy zaklasyfikowaniu jako dialekty hindi języków radżastani, bihari oraz pahari (bez nepalskiego) aż 422 mln osób, czyli 41% mieszkańców Indii[2]. Używany jest także w Nepalu (500 tys.), na Fidżi (300 tys.), na Mauritiusie i w Surinamie (po 100 tys.). Posługują się nim również hinduscy imigranci w Europie Zachodniej. Język hindi jest językiem urzędowym, od 1950 roku ogólnopaństwowym (angielski jest językiem pomocniczym) Republiki Indii, oraz jednym z 23 języków konstytucyjnych. W kilku indyjskich stanach i terytoriach: Uttar Pradesh, Uttarakhand, Himachal Pradesh, Harianie, Madhya Pradesh, Biharze, Radżastanie oraz na terytorium stołecznym Delhi hindi (w odmianie standardowej) jest oficjalnym językiem administracji stanowej oraz podstawowym językiem wykładowym w szkołach.
W obrębie terytorium języka hindi występuje wiele dialektów, wywodzących się ze średniowiecznych dialektów (tzw. apabhranśa). Wyróżnia się dwa podstawowe zespoły dialektów tzw. właściwego języka hindi:
(wywodzące się z apabhranśa śauraseni):
Używany w okolicach miast Mathura i Agra, do początków XIX w. był najważniejszym dialektem literackim hindi
Stanowi podstawę współczesnego języka hindi
Używany w stanie Hariana
Używany w rejonie miast Jhansi, Gwalior i Bhopal
Używany w okolicach miasta Kanpur
(wywodzące się z apabhranśa ardhamagadhi):
Ważny dialekt literacki (w Awadhi tworzył m.in. Tulsidas), używany w okolicach miasta Lakhnau
Niekiedy, zwłaszcza w starszych publikacjach, dialekty Radżastanu, Biharu, którymi posługuje się około 100 mln osób, oraz tzw. pahari (czyli dialekty górskie) klasyfikowane są również jako dialekty hindi[3]. Ostatnio jednak traktuje się je coraz częściej jako odrębne języki, posiadające bogatą tradycję literacką, zwłaszcza radżastani w Radżastanie i maithili w Biharze. Radżastani i maithili są objęte w Indiach statusem języków literackich. Status ten, i nagrody literackie w poszczególnych kategoriach językowych, przyznawane są przez indyjską Akademię Literatury (Sahitya Akademi).
Hindi i urdu to dwie odmiany literackie potocznego języka hindustani, który powstał w pierwszej połowie XIII w. na terenach leżących na północny zachód od Delhi i opierał się na dialekcie khariboli. Dzięki podobieństwu urdu oraz innych języków indyjskich do hindi, może on być używany jako lingua franca przez nawet 500–600 mln osób. Do zapisu języka hindi używa się pisma dewanagari. Język hindi jest najbardziej rozpowszechnionym językiem w Indiach, a pod względem liczby użytkowników zajmuje czwarte miejsce na świecie (po chińskim, angielskim i hiszpańskim).
Język hindi, podobnie jak inne języki indoaryjskie, wywodzi się z sanskrytu, poprzez starożytne dialekty zwane prakrytami, i średniowieczne, zwane apabhranśa. Przez kilka wieków dwoma głównymi dialektami literackimi były bradż na zachodzie, i awadhi na wschodzie. Niezależnie od nich, w czasie dominacji muzułmańskiej w północnych Indiach, jako lingua franca na znacznym obszarze funkcjonował tzw. język hindustani – odmiana oparta gramatycznie na bazie dialektu khari boli z okolic Delhi, lecz z silnym leksykalnym wpływem języka perskiego i arabskiego. Literacka postać współczesnego hindi, oparta na strukturze gramatycznej dialektu khari boli, zaczęła kształtować się w pierwszej połowie XIX wieku i pozostaje pod silnym wpływem sanskrytu jako źródła wzbogacenia słownictwa.
Podstawowy zasób leksykalny języka hindi jest indoaryjski, określany sanskryckim terminem tadbhava, czyli etymologicznie rzecz ujmując, słowa sanskryckie, które przeszły długą ewolucję fonetyczną np. sanskr. 'bhraataa'>: 'bhaaii' (brat) czy 'akszi' > aankh (oko). Istnieje liczna grupa wyrazów (niemal) identycznych z sanskryckimi np. 'raadźaa' (król), nazywanych tatsama (takie same). Dochodzi do tego również pewna ilość zapożyczeń z rodzimych języków drawidyjskich i munda, np. 'tenduaa' (lampart) czy 'garbar' (zamieszanie). Następną warstwą słownictwa są słowa perskie, arabskie i tureckie z czasów najazdów muzułmańskich i panowania dynastii Wielkich Mogołów np. 'zindagii' (życie), 'kitaab' (książka), czy 'top' (armata). Czasy kolonialne wprowadziły wyrazy pochodzenia portugalskiego np. 'kamiiz' (koszula) oraz, znacznie liczniejsze, pochodzenia angielskiego, np. 'gilaas' (szklanka), 'steśan' (stacja).
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
