Kość klinowa − widok z góry
Kość klinowa − widok od przodu, widoczna część tworząca oczodół
Kość klinowa − widok z tyłu
Kość klinowa

Kość klinowa (łac. os sphenoidale) – nieparzysta kość, tworząca część środkową podstawy czaszki, jest wklinowana pomiędzy inne kości. Od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy (z kością podniebienną, szczęką i z kością jarzmową), z boku z kośćmi skroniowymi, a z tyłu z kością potyliczną. Kość klinowa swoim kształtem przypomina motyla. Składa się z trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych.

Budowa

Trzon

Stanowi jej część środkową, ma kształt nieregularnego sześcianu i zawiera w swym wnętrzu zatoki klinowe. Łączą się one z przodu z jamą nosową. Na górnej powierzchni trzonu znajduje się duże zagłębienie, zwane dołem przysadki. Od trzonu kości klinowej odchodzą trzy pary wyrostków: skrzydła większe, skrzydła mniejsze i wyrostki skrzydłowate.

Można powiedzieć, iż jest on kością pneumatyczną, gdyż zawiera 2 jamy wyposażone w błonę śluzową − są to zatoki klinowe (sinus sphenoidales).

Powierzchnie

Na trzonie wyróżniamy następujące powierzchnie:

  • P. górna, wyposażona w siodło tureckie (sella turcica) posiadające guzek (tuberculum sellae, na przedzie) i grzbiet (dorsum sellae) posiadający wyniosłości − wyrostki pochyłe tylne (processus clinoidei posteriores), do których przyczepia się namiot móżdżku. Ku tyłowi przechodzi w stok (clivus). Poza tym wyrostki pochyłe środkowe (processus clinoidei medii) w przedniej części, podobnie jak bruzda przedskrzyżowania wzrokowego (sulcus prechiasmatis) przechodząca bocznie w kanał wzrokowy (canalis opticus), a także kolec sitowy (spina ethmoidalis).
  • P. dolna − tworzy dziób klinowy (rostrum sphenoidale)
  • P. przednia − podzielona przez przebiegający pośrodkowo grzebień klinowy (crista sphenoidalis), bocznie od którego widzimy małżowiny klinowe (conchae sphenoidales, sing. concha sphenoidalis) Ponad nimi natomiast z każdej strony jest otwór zatoki klinowej, apertura sinus sphenoidalis), znajdujący się przyśrodkowo od dołków (foveola ethmoidalis).
  • P. tylna
  • P. boczne − złączone ze skrzydłami. Posiadają języczek klinowy (lingula sphenoidalis) oraz bruzdę tętnicy szyjnej (sulcus caroticus).

Brzegi i Krawędzie

  • kr. klinowa (limbus sphenoidalis)

Skrzydła większe

Alae maiores.

Odchodzą one od bocznych powierzchni trzonu i ograniczają dół środkowy czaszki i oczodół. Przebijają je otwory, przez które przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Posiadają nasadę (radix dosł. korzeń).

Powierzchnie

  • P. oczodołowa (facies orbitalis) − uczestniczy w budowie oczodołu, jest widoczna z zewnątrz przy spoglądaniu na czaszkę z przodu. Przyśrodkowo od niej jest szczelina oczodołowa górna (fissura orbitalis superior), poniżej niej natomiast mniejszy otwór (otwór okrągły) (foramen rotundum).
  • P. skroniowa (f. temporalis)
  • P. podskroniowa (f. infratemporalis) − bierze udział w wytwarzaniu dołu podskroniowego
  • P. szczękowa (f. maxillaris)) − bierze udział w wytwarzaniu dołu skrzydłowo-podniebiennego

Wymienione 4 powierzchnie tworzą razem powierzchnię zewnętrzną.

  • P. mózgowa (f. cerebralis), zwana też wewnętrzną − współtworzy dół środkowy podstawy czaszki

Brzegi

  • Brz. ciemieniowy (margo parietalis)
  • Brz. jarzmowy (margo zygomaticus)

Skrzydła mniejsze

Alae minores

Odchodzą od górno-przedniej części trzonu za pomocą 2 korzeni i wchodzą w skład stropów oczodołowych.

Są dosyć cienkie. Pomiędzy ich korzeniami znajduje się kanał wzrokowy (canalis opticus). Ograniczają od góry szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

Łączą się ze sobą za pomocą łęku klinowego (jugum sphenoidale) mniej więcej w płaszczyźnie pośrodkowej.

Powierzchnie

Brzegi

  • Brz. przedni − uczestniczy w tworzeniu szwu sutyura sphenofrontalis
  • Brz. tylny − tworzy wyrostek pochyły przedni (processus clinoideus anterior).

Wyrostki skrzydłowate

Processus pterygoidei, sing. processus pterygoideus

Odchodzą od powierzchni dolnej trzonu. Biegnąc pionowo w dół, ograniczają z boków nozdrza tylne jamy nosowej.

W pojedynczym wyrostku wyróżnić możemy blaszkę boczną (lamina lateralis) oraz przyśrodkową (lam. medialis), wyposażoną w haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus). Jest on najbardziej w dół wysuniętą częścią omawianej kości. W miejscu przylegania do siebie obu blaszek obserwujemy bruzdę skrzydłowo-podniebienną (sulcus pterygopalatinus), poniżej której występują one już osobno po obu stronach wcięcia skrzydłowego (incisura pterygoidea). Niżej od tegoż wcięcia natomiast i przyśrodkowo od niego zaobserwować możemy bruzdę haczyka skrzydłowego (sulcus hamuli pterygoidei), którą pokrywa tkanka chrzęstna, a także ścięgno mięśnia napinacza podniebienia. Na blaszce przyśrodkowej warty wspomnienia jest także sterczący przyśrodkowo od niej wyrostek pochwowy (processus vaginalis), oddzielony od reszty blaszki bruzdą podniebienno-pochwową (sulcus palatovaginalis), a od trzonu bruzdą lemieszowo-pochwową (sulcus vomerovaginalis), zamknięta w kanał lemieszowo-pochwowy. Bocznie od niego znajduje się zaś kanał skrzydłowy (canalis pterygoideus). Spoglądając z tyłu możemy jeszcze zauważyć dół skrzydłowy (fossa pterygoidea), do którego przyczepia się mięsień skrzydłowy przyśrodkowy.

Bibliografia

  • Johannes Sobotta, "Anatomia i fizjologia człowieka " wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Kazimierz Kucharczyk, Mieczysław Nowak Warszawa
  • Adam Bochenek, Michał Reicher, "Anatomia człowieka", tom I − wybrane informacje

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się