Według stanu na 1 stycznia 2024 na terenie Polski jest 1013 miast[1], w tym 302 samodzielne gminy miejskie, w tym 107 miast prezydenckich, w tym 66 miast na prawach powiatu, w tym 37 miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 000, w tym 18 miast będących siedzibami władz wojewódzkich, w tym 11 miast będących siedzibami sądu apelacyjnego, w tym jedno ponadmilionowe miasto, objęte ustawą regulującą jego ustrój[2].
Miasta prezydenckie, w tym miasta na prawach powiatu, wojewódzkie i będące siedzibami sądu apelacyjnego
Obecnie 107 miast zarządzanych jest przez prezydenta miasta. Przywilej ten posiada z mocy prawa każda gmina miejska powyżej 100 000 mieszkańców (obecnie 37) lub będąca miastem na prawach powiatu (obecnie 66), przy czym w stanie na rok 2022 wszystkie miasta spełniające kryterium pierwsze spełniały również drugie (w przeszłości wyjątkiem był Wałbrzych). Istnieje jednak szereg innych gmin miejskich będących siedzibą powiatu, które zachowały ten status ze względu na uwarunkowane politycznie lub historycznie, pomimo niespełnianie żadnego z obydwu ww. kryteriów. Spośród 37 miast powyżej 100 000 mieszkańców 18 jest siedzibą wojewody lub sejmiku wojewódzkiego i nosi nieformalne określenie miasta wojewódzkiego. 11 spośród nich jest siedzibą sądu apelacyjnego i innych ponadregionalnych instytucji, stanowiąc główne ośrodki administracyjno-gospodarcze kraju, wśród nich jego stolicę jako jedyne miasto o ponadmilionowej populacji i jedyne, odnośnie do którego obowiązuje tzw. ustawa warszawska regulująca niektóre szczegółowe zagadnienia nieujęte w ustawach o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym.
Lista miast prezydenckich
Następujące gminy miejskie zarządzane są przez prezydenta miasta (kursywą oznaczono miasta na prawach powiatu, pogrubioną czcionką miasta wojewódzkie, a gwiazdką* miasta będące siedzibami sądu apelacyjnego):
W roku 1997 w miastach mieszkało 61,89% ludności Polski i był to najwyższy wynik w historii[3].
Polskie miasta należą do następujących przedziałów wielkości pod względem liczby mieszkańców (według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 20 lipca 2023)[4]:
1 miasto powyżej 1 000 000,
4 miasta od 500 000 do 999 999,
6 miast od 250 000 do 499 999,
26 miast od 100 000 do 249 999,
47 miast od 50 000 do 99 999,
90 miast od 25 000 do 49 999,
214 miast od 10 000 do 24 999,
186 miast od 5000 do 9999,
221 miast od 2500 do 4999,
167 miast od 1000 do 2499,
17 miast poniżej 1 000.
Najludniejsze miasta w Polsce
Największe miasta w Polsce według liczby mieszkańców (stan na 20 lipca 2023)[4]:
Prawa miejskie regularnie nadawane są kolejnym miejscowościom. Po 1990 roku nowe miasta nie zostały utworzone jedynie w latach 1995, 1999, 2002, 2012 i 2013[6]. Najnowszymi miastami w kraju są:
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2019 r. poz. 1416).
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2015 r. w sprawie ustalenia granic niektórych miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, ustalenia granic oraz zmiany nazw i siedzib władz niektórych gmin Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2014 r. poz. 1023.
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2013 r. poz. 869.