 |
Ten artykuł od 2020-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Panarabizm (z gr. pan = „wszystko” + „Arabowie”) – doktryna polityczna głosząca zjednoczenie wszystkich ludów arabskojęzycznych. Jego początki wiążą się z rozwojem arabskiego nacjonalizmu w XIX wieku. Ruch ten przyczynił się do powstania w 1945 roku Ligi Państw Arabskich.
W II połowie XX wieku kilkakrotnie dochodziło do próby stworzenia federacji państw arabskich:
Znany również jako nacjonalizm arabski, panarabizm jest ideologią, która wzywa do politycznej jedności narodów i państw arabskich. Arabskość jest definiowana nie przez religię czy pochodzenie geograficzne, ale jak zaproponował Sati al-Husri, przez język. Arabowie to ci, których językiem ojczystym jest arabski i których tożsamość, historia i kultura są związane z tymże językiem.
Chociaż niektórzy badacze przypisują pochodzenie panarabizmu XIX-wiecznym twórcom państwowym takim jak Muhammad Ali z Egiptu, religijnym ruchom reformacyjnym takim jak wahhabizm, czy też intelektualistom: Abd Allahowi an-Nadim czy Abd ar-Rahmanowi al-Kawakibiemu, panarabizm rozwinął się w postaci wspólnej ideologii i ruchu politycznego w pierwszej połowie XX w. Powstał w odpowiedzi zarówno na imperializm europejski, jak i na panturecką ideologię związaną z Ruchem Młodych Turków w Imperium Osmańskim.
Kiedy w 1915 roku rozpoczął się Haszymidzki bunt przeciwko panowaniu tureckiego szarifa Husajna i jego synów Fajsala, Abd Allaha i Alego, udało się zdobyć poparcie nie tylko w Hidżazie, ale również na ziemiach Syrii. Husajn myślał, że dzięki zapewnieniom rządu brytyjskiego, reprezentowanego przez wysokiego komisarza w Kairze, sir Henry McMahona, on i jego synowie będą zarządzali wszystkimi, wolnymi od tureckiej kontroli, terytoriami arabskimi. Jednak pomimo wysiłków syna Husajna, Fajsala, i T.E Lawrence’a na konferencji w Wersalu, powojenny układ mandatowy przyznał Francji Liban i Syrię, a Wielkiej Brytanii Irak i Palestynę. Przyszłość Palestyny była szczególnie niepewna z racji na wydaną w listopadzie 1917 roku brytyjską deklarację Balfoura, która obiecała pozytywne rozpatrzenie sprawy utworzenia tam żydowskiej ojczyzny. Ostatecznym ciosem dla Haszymidzkiego projektu jedności arabskiej okazało się podbicie Hidżazu przez Abd-al-Aziza ibn Sa’uda w 1924. Husajn został zesłany na Cypr, pozostawiając tylko dwóch ze swoich synów jako zarządców brytyjskich monarchii: Abd Allaha w Transjordanii i Fajsala w Iraku.
Po II wojnie światowej arabski nacjonalizm znalazł dwa, początkowo wspólne, ale później konfliktowe wyrażenia. Egipskie Bractwo Muzułmańskie zaproponowało panarabizm religijny, widzą jedność Arabów jako pierwszy krok w kierunku solidarności panislamskiej. Świecką wersją arabskiego nacjonalizmu był baasizm, reprezentowany przez partię Baas na czele z jej głównym ideologiem Michelem Aflakiem. Obydwie wersje panarabizmu sprzeciwiały się wciąż obecnej spuściznie brytyjskiego i francuskiego imperializmu w świecie arabskim, która odznaczała się uległością arabskich elit, baz wojskowych, koncesji gospodarczych. Atakowano również państwo Izrael.
Wkrótce po dojściu do władzy w Egipcie w 1952 roku, Dżamal Abd an-Nasir rozpoczął przekształcenie Egiptu w rewolucyjne jądro, wokół którego arabska jedność miała zrobić postępy. Zenit świeckiego panarabizmu nastąpił w 1958 roku, kiedy Egipt i Syria połączyły się tworząc Zjednoczoną Republikę Arabską (ZRA). Jednak Syria wycofała się z unii w 1961 roku ze względu na rosnące niezadowolenie z represyjnej polityki Nasera. Starania o ponowne ustanowienie unii, zarówno w wariancie syryjsko-egipskim, jak i z udziałem Iraku, nie doszły do skutku.
Arabski nacjonalizm jest pojęciem wciąż żywym, zarówno w wersji zabarwionej silnymi przesłankami religijnymi, jak to można zauważyć w manifestach fundamentalistów, jak i w propagandzie świeckich dyktatorów, takich jak Saddam Husajn, który wielokrotnie wzywał do zjednoczenia arabskiego w czasie I wojny w Zatoce Perskiej w 1991 i w miesiącach poprzedzających wojnę w Iraku z 2003, która w konsekwencji odsunęła go od władzy.
Panarabizm obecnie znajduje instytucjonalny wyraz w dalszym istnieniu Ligi Arabskiej, utworzonej w 1945 roku, zrzeszającej z 22 członków, jak również w kontynuowaniu wysiłków w celu stworzenia sub-regionalnych organizacji, z których największym sukcesem cieszy się Rada Współpracy Zatoki Perskiej (GCC), utworzona w 1981 roku i składająca się z sześciu państw arabskich leżących nad Zatoką Perską.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
