Skopje
Скопје
Shkup
Ilustracja
Skopje
Herb Flaga
Herb Skopje Flaga Skopja
Państwo

 Macedonia Północna

Burmistrz

Petre Šilegov

Powierzchnia

571,46 km²

Wysokość

240 m n.p.m.

Populacja
• liczba ludności


526 502
(2021)

Nr kierunkowy

(0)2

Kod pocztowy

główny kod 1000

Tablice rejestracyjne

SK

Podział miasta

10 gmin

Plan Skopja
Położenie na mapie Macedonii Północnej
Mapa konturowa Macedonii Północnej, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Skopje”
Ziemia42°00′N 21°26′E/42,000000 21,433333
Strona internetowa
Migawki ze Skopja
Akwedukt Justyniana

Skopje[1][2], dawniej też (obecnie niezalecane) Skopie[3] (mac. Скопје, alb. Shkup, serb. Скопље – Skoplje, bułg. Скопие, gr. Σκόπια, tur. Üsküp) – stolica Macedonii Północnej, położona w kotlinie na wschód od Szar Płaniny nad rzeką Wardar, ludność: 611,107 mieszkańców (2021), główny ośrodek gospodarczy i naukowy kraju, węzeł drogowy oraz kolejowy ze stacją Skopje. Na południowy wschód od miasta położony jest międzynarodowy port lotniczy Skopje.

Pochodzenie nazwy miasta

Obecna nazwa miasta może pochodzić od greckiego słowa σκοπιά – skopia, oznaczającego wojskowe obserwacyjne posterunki wartownicze. Ponadto w pobliżu obecnego miasta położone było antyczne miasto greckie Σκουποί[4], stolica plemienia Dardanów, po grecku alternatywnie zwanego też Σκούποι[5], zniszczone trzęsieniem ziemi w 518[6]. Miasto zostało odbudowane dzięki pomocy pochodzącego z tych stron cesarza Justyniana I Wielkiego; zmieniono wtedy jego nazwę na Ιουστινιανή Πρώτη (Pierwsza, najważniejsza dla Justyniana).

Historia

  • starożytna iliryjska osada Scupi, Scup
  • panowanie władców starożytnej Macedonii
  • panowanie rzymskie i bizantyńskie
  • panowanie cara Samuela Komitopula (972–992)
  • panowanie bizantyńskie 1018–1181
  • panowanie bułgarskie, po odrodzeniu się Bułgarii w tzw. Drugie państwo bułgarskie
  • stolica serbskiego carstwa Stefana Duszana w XIV wieku
  • 1392 – zajęcie miasta przez Turków
  • 1469 – ukończenie przez Turków budowy Kamiennego Mostu przez rzekę Wardar
  • 1689 – Skopje zajmują na krótko wojska austriackie, które przez dwa dni palą miasto, co kończy jego znaczenie jako ważnego ośrodka handlu
  • 1873 – poprowadzenie przez Turków przez Skopje linii kolejowej z Salonik do Kosovskiej Mitrovicy
  • 1888 – połączenie Skopje koleją z Atenami i Belgradem
  • 1903 – Skopje ma 22 tys. mieszkańców, w tym 11 tys. Słowian (w tym 3,5 tys. mahometan), 6 tys. Turków, 3,5 tys. Albańczyków, 1,2 tys. Żydów, 400 Romów
  • 1910, 26 sierpnia urodziła się św. Matka Teresa z Kalkuty[7]
  • 1912 – po bitwie pod Kumanovem wojska tureckie opuściły miasto; wkroczenie wojsk serbskich
  • 1913 – na podstawie układu pokojowego w Stambule oficjalne włączenie miasta w skład Królestwa Serbii
  • 1925 – zburzenie meczetu Burmali z 1495 i budowa w jego miejscu Domu Oficerów
  • 1935 – Skopje ma 50 tys. mieszkańców
  • 1941 – zajęcie Skopje przez Bułgarię
  • listopad 1944 – zajęcie miasta przez partyzantów Narodowej Armii Wyzwoleńczej Macedonii
  • 1945 – stolica Jugosłowiańskiej Socjalistycznej Republiki Macedonii
  • 1963 – katastrofalne trzęsienie ziemi (w odbudowie brali udział warszawscy urbaniści i architekci, w tym Adolf Ciborowski[8], wcześniej Naczelny Architekt Warszawy oraz m.in. Stanisław Jankowski (architekt) "Agaton" i Stanisław Broniewski "Orsza"
  • 1991 – po rozpadzie Jugosławii stolica niepodległej Republiki Macedonii

Obecnie w centrum miasta przy głównym placu (plac Macedonii, mac. Плоштад Македонија) trwa budowa nowego centrum rządowo-kulturalnego. Nad rzeką Wardar wznoszone są nowe budynki (m.in. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Muzeum Archeologiczne), niekiedy nawiązujące do poprzednich obiektów, stojących w tym miejscu do czasu pamiętnego trzęsienia ziemi w 1963 roku. W wyniku realizacji projektu Skopje 2014 wokół placu stanęło wiele pomników nawiązujących do odległej historii (m.in. monumentalny pomnik Aleksandra Macedońskiego oraz pomnik cesarza Justyniana I Wielkiego); prowadzone są również prace renowacyjne starszych obiektów.

Spór o tradycję historyczną

Skopianie odwołują się do historycznej tradycji starożytnych Makedonów. Znalazło to m.in. wyraz w dawnej nazwie międzynarodowego portu lotniczego „Aleksander Wielki” oraz głównego stadionu sportowego „Filip II”, pomnikach Filipa II (Wojownik) i Aleksandra Wielkiego (Wojownik na koniu), publicznej ekspozycji oryginalnych fragmentów antycznych rzeźb przed najważniejszymi gmachami państwa itp.[9] W związku z powyższym w dziedzinie historii trwał spór międzypaństwowy z Grecją, szczególnie emocjonujący mieszkańców greckiej Macedonii. Ewenementem na skalę światową było także to, że inny międzynarodowy port lotniczy, położony obok greckiego macedońskiego miasta Kawala, także nosi imię „Aleksander Wielki”. W lutym 2018 lotnisko zmieniło nazwę, usuwając z niej patrona Aleksandra Wielkiego, by załagodzić spór z Grecją[10][11], a rok później nazwę zmienił również stadion narodowy, honorując znanego macedońskiego piosenkarza, Toše Proeskiego[12].

Podział administracyjny

Nr Gmina
(Општина)
Powierzchnia
(km²)
Populacja
(2002)
1 Centar (Центар) 7,52 45 412
2 Gazi Baba (Гази Баба) 110,86 72 617
3 Aerodrom (Аеродром) 21,85 72 009
4 Czair (Чаир) 3,52 64 773
5 Kisela Voda (Кисела Вода) 34,24 57 236
6 Butel (Бутел) 54,79 36 154
7 Szuto Orizari (Шуто Оризари) 7,48 22 017
8 Karposz (Карпош) 35,21 59 666
9 Dziorcze Petrow (Ѓорче Петров) 66,93 41 634
10 Saraj (Сарај) 229,06 35 408
Skopje 571,46 506 926

Zabytki i atrakcje turystyczne

Plac Macedonii
Park Kobiet w Skopje (2023)

Nazwa w języku polskim

Nazwa miasta Skopje jest w języku polskim rodzaju nijakiego i odmienia się jak „słońce”, np. Byłem w Skopju. Jedziemy do Skopja, lub pozostaje nieodmieniona, np. Byłem w Skopje. Jedziemy do Skopje[16].

Miasta partnerskie

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[17][18][19][20].

Wybrane publikacje wydane w Polsce

  • Ł. Galusek, Skopje: Od nowa, [w:] "Herito" Nr 22-23 (1-2/2016), Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2016, s. 204-217, ISSN 2082-310X
  • M. Siarek, Alexander: Forging Utopia. samopublikacja. Skarżysko-Kamienna 2018. ISBN 978-83-950913-0-8
  • M. Link-Lenczowska, Skopje Miasto architektura i sztuka solidarności, Międzynarodowe Centrum Kultury Kraków 2019 ISBN 978-83-63463-93-9
  • K. Nettmann-Multanowska, Warszawa rysuje Skopje, Fundacja Centrum Architektury Warszawa 2022. ISBN 978-83-961764-3-1
  • Aleksandra Zagórska-Chabros. Macedonia. Przewodnik Lajt. Pascal. Warszawa 2028 ISBN 978-83-81031-79-0

Zobacz też

Uwagi

  1. W pierwszym okresie swego pobytu w Europie, Turcy osmańscy chętnie korzystali z gotowych do realizacji projektów, rzymskich lub bizantyjskich. Przykład akweduktu w Kawali, klasyfikowanego jako rzymski, mimo jego tureckiej realizacji.

Przypisy

  1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG) Nazwy państw świata, ich stolic i mieszkańców, 2007 Wykaz w formacie PDF, s. 26.
  2. Protokół z IV, V i VI posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski, które odbyły się w dniu 20 lutego, 13 marca i 17 kwietnia 2002 roku, s. 4 [1].
  3. Włodzimierz Pianka, Zuzanna Topolińska, Božidar Vidoeski Słownik macedońsko-polski i polsko-macedoński, wydawcy: PWN i Knigoizdatelstvo „Makedonska kniga”, Warszawa – Skopje 1990 r.
  4. Σκουποί czyta się po grecku podobnie, jak łacińskie „Scupi”.
  5. Za Akademickim Słownikiem j. Greckiego.
  6. Jakim T. Petrovski. "Damaging Effects of July 26, 1963 Skopje Earthquake" (PDF). Meseisforum. Retrieved 27 February 2011.
  7. Kathryn Spink: Matka Teresa. Autoryzowana biografia. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2001. ISBN 83-88615-22-X. Cytat: Tak obojętnie podchodziła do chronologii swojego życia i faktycznie tak daleko była od chęci czytania tego, co o niej pisano, że przez wiele lat, a zatem także w wielu książkach błędnie podawano jako datę jej urodzenia 27 sierpnia 1910 r. Ta sama figuruje nawet w rejestrze (...) Zgromadzenia Sióstr Loretanek w Indiach. Tymczasem jak wyznała Eileen Egan, (...) była to data chrztu..
  8. Akt solidarności polskich artystów dla Skopje [online], Culture.pl [dostęp 2022-05-30] (pol.).
  9. Artykuł w „The Christian Science Monitor” 2,300 years later, ‘Alexander-mania’ grips Macedonia ; Artykuł w Der Spiegel (ang.) „Which Macedonia Was Alexander the Great From?”.
  10. Macedonia zmieniła nazwę lotniska. tvn24.pl, 2018-02-25. [dostęp 2018-02-25]. (pol.).
  11. Натписот „Александар Велики“ заминува од зградата на скопскиот аеродром. mkd.mk, 2018-02-24. [dostęp 2018-02-25]. (mac.).
  12. Hubert Zdankiewicz, Euro 2020. Zobacz stadion w Skopje, na którym Polska zagra z Macedonią [online], Nowiny, 6 czerwca 2019 [dostęp 2021-02-05] (pol.).
  13. Adamczak S., Firlej-Adamczyk K., Bzowski K., Gołębiowski Ł.: Czarnogóra, Serbia, Macedonia, Kosowo i Albania. Praktyczny przewodnik. Bielsko-Biała: Pascal, 2011, s. 388. ISBN 978-83-7513-904-4.
  14. Skopje – zabytki, ciekawe miejsca, co warto zobaczyć, atrakcje [online], okiemturysty.pl, 2 sierpnia 2019 [dostęp 2021-04-14] (pol.).
  15. Muzeum Walki Macedońskiej. [w:] Muzea [on-line]. macedonia-timeless.com. [dostęp 2020-02-11]. (pol.).
  16. Protokół 74. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, które odbyło się 7 listopada 2012 roku [online] [dostęp 2019-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-17].
  17. https://web.archive.org/web/20131024131101/http://www.skopje.gov.mk/EN/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=69.
  18. https://web.archive.org/web/20090114033014/http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx
  19. https://archive.ph/20090412141407/http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=160
  20. Сител Телевизија

Linki zewnętrzne

  • Skrót historii regionu Macedonii i Republiki Macedonii.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się