Wariacje, temat z wariacjami – samodzielna forma muzyczna lub część większego utworu instrumentalnego: sonaty, symfonii, koncertu o dość swobodnej budowie. Istotą tej formy są zmiany, jakim podlega temat lub jego motywy. Liczba i rodzaj wariacji zależy od inwencji kompozytora, waha się od kilku do kilkunastu. Temat może być własny, zaczerpnięty z dzieła innego kompozytora lub oparty na motywach z muzyki ludowej.
W wariacjach wprowadzane są:
- Zmiany melodyczne – poprzez wprowadzenie ozdobników, nut przejściowych, opisanie dźwięków melodii nutami zamiennymi w drobnych wartościach rytmicznych itp.
- Zmiany harmoniczne – zmiany trybu z dur na moll (i odwrotnie), rzadziej zmiana tonacji i rozszerzanie planu harmonicznego
- Zmiany w rytmice i metrum utworu
- Zastosowanie faktury polifonicznej – imitacja, kanon, fuga
- Zmiany w dynamice lub tempie
- Zmiany w fakturze instrumentalnej
Forma ta była używana od renesansu. Jest ona powiązana blisko z improwizacją.
Znane wariacje:
Zobacz też
|
Zobacz hasło wariacja w Wikisłowniku
|
Bibliografia
- DanutaD. Wójcik DanutaD., ABC Form Muzycznych, wyd. 2 popr., Kraków: Musica Iagellonica, 1997, ISBN 83-7099-061-4, OCLC 749833025 .brak strony (książka)
- Mała encyklopedia muzyki, Stefan Śledziński (red. naczelny), PWN, Warszawa 1981, ISBN 83-01-00958-6